Author:
Abstract
İnsan hakları, insanın sadece insan olması nedeniyle doğuştan sahip olması gereken, onun kişiliğini, değerlerini korumayı ve geliştirmeyi amaçlayan, üstün, evrensel ilke ve kurallar bütünü olarak tanımlanabilir. İnsan hakları, özellikleri dikkate alındığında birinci kuşak haklar (klasik), ikinci kuşak haklar (sosyal ve ekonomik), üçüncü kuşak haklar (dayanışma) ve dördüncü kuşak haklar (insan onurunu koruma) şeklinde dört kategoriye ayrılmaktadır. İnsanın yalnızca insan olması nedeniyle değerli ve saygıya layık bir varlık olmasına insan onuru denir. İnsanlık tarihinde insan onurunun ihlal edildiği uygulamalar oldukça fazladır.
Bu çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden belgesel (doküman) incelemesi kullanılmıştır. Dokuman analizi, araştırılması hedeflenen olgu ve olaylar hakkında bilgi içeren yazılı materyalin analizini kapsar. Çalışmada alanyazında insan onuru ve etiğe aykırı olarak bilimin kötüye kullanıldığı deneyler geçmişten günümüze örnekleriyle verilmiştir. Sonra insan onurunun korunmasına yönelik uluslararası düzenlemeler ortaya konulmuştur. Sonuç olarak geçmişten günümüze bilimin kötüye kullanılması sonucu insan onuruna aykırı deneyler ve çalışmalar yapılmıştır. Bunları önlemek adına aşama aşama uluslararası sözleşmeler kabul edilmiştir. Bunlardan en önemlisi Avrupa’da 2000 yılında kabul edilen Temel Haklar Bildirgesi önemli ve ileri bir düzenleme getirmiştir. Dördüncü kuşak haklarla ilgili bu bildirgenin hükümleri genişletilerek tüm dünya ülkeleri için geçerli olmalıdır. İnsan onurunu koruyan uluslararası sözleşmelerin uluslararası denetim mekanizmalarınca denetlenerek, mahkeme ve koruma tedbirlerinin dünya genelinde tavizsiz uygulanması zorunludur. Bu konuda hukuki, siyasi, askeri çabalara insan hakları eğitimi boyutu artarak devam etmelidir.
Keywords
Abstract
Human rights can be defined as a set of superior, universal principles and rules, which should be innate to human beings just because they are human, aiming to protect and develop their personality and values. Considering their characteristics, human rights are divided into four categories: first generation rights (classical), second generation rights (social and economic), third generation rights (solidarity) and fourth generation rights (protecting human dignity). It is called human dignity that a human being is a valuable and worthy being just because he is human. In the history of humanity, there are many practices in which human dignity is violated.
In this study, documentary (document) analysis, one of the qualitative research methods, was used. Document analysis includes the analysis of written material containing information about the facts and events that are aimed to be investigated. In the study, experiments in which science is abused against human dignity and ethics are given with examples from the past to the present. Then, international regulations for the protection of human dignity were put forward. As a result, experiments and studies against human dignity have been carried out as a result of the abuse of science from past to present. In order to prevent these, international conventions have been adopted gradually. The most important of these was the Declaration of Fundamental Rights adopted in 2000 in Europe, which brought an important and advanced regulation. The provisions of this declaration on fourth generation rights should be expanded and applied to all countries of the world. It is imperative that international agreements protecting human dignity are supervised by international audit mechanisms, and that court and protection measures are applied without compromise around the world. In this regard, legal, political and military efforts should continue with an increasing dimension of human rights education.